Sahte “Yatırım Seminerleri”: Emekliler Nasıl Sahte Finansal Projelere Çekiliyor?

2023’ten 2025’in başına kadar Avrupa ve Birleşik Krallık’ta yeni bir dolandırıcılık yöntemi yaygınlaştı: finansal okuryazarlık eğitimleri kisvesi altında düzenlenen yüz yüze “eğitim seminerleri”. Bu toplantılar özellikle yaşlı bireyleri hedef alıyor, onları sahte ya da yüksek riskli yatırım planlarına yönlendiriyor. Ücretsiz danışmanlık vaadiyle kandırılan emekliler, sahte fonlara ya da kayıtsız aracı kurumlara tüm birikimlerini teslim etmeye ikna ediliyor. Bu araştırma, bu sahte seminerlerin nasıl çalıştığını, neden bu kadar etkili olduğunu ve bunlara karşı nasıl önlem alınabileceğini ortaya koyuyor.

2023–2025 Yıllarında Sahte Seminerler Nasıl İşliyor?

Dolandırıcılık genellikle bir davetle başlıyor: resmi görünümlü bir broşür veya telefon aramasıyla emekliler “ücretsiz finansal eğitim semineri”ne davet ediliyor. Bu etkinlikler lüks otellerde veya toplum merkezlerinde düzenleniyor, konuşmacılar kendine güvenen, profesyonel kişilerden oluşuyor ve sunumlar göz alıcı oluyor. Katılımcılara yiyecek-içecek, hediyeler ya da küçük nakit ödüller vaat ediliyor.

Seminer boyunca, katılımcılara meşru bir yatırım fırsatı sunuluyormuş gibi davranılıyor. Sahte grafikler, sahte referanslar ve uydurma kurum logoları kullanılarak inandırıcılık sağlanıyor. Acele etmeleri gerektiği, fırsatın sınırlı olduğu söylenerek baskı kuruluyor.

Etkinlik sonunda katılımcılar hemen kayıt olmaya veya özel danışmanlık görüşmeleri almaya teşvik ediliyor. Gerçekte ise bu, para koparma amaçlı yüksek baskılı satış taktiklerinden ibaret. Mağdurlar çoğunlukla gerçekliği sorgulamayacak kadar etkilenmiş oluyor.

Psikolojik Manipülasyon ve Kullanılan Taktikler

Dolandırıcılar, yaşlı bireylerin güvenini, nezaketini ve finansal kırılganlığını hedef alıyor. Emekliler bu seminerlere genellikle birikimlerini artırmak ya da ailelerine destek olmak amacıyla katılıyor. Dolandırıcılar ise kendilerini bilgili ve yardımsever danışmanlar gibi tanıtarak güven kazanıyor.

Etkinliklerde bire bir ilgi sağlanıyor. Katılımcılarla “danışmanlar” eşleştiriliyor, sonrasında da telefonla ya da ev ziyaretiyle iletişim sürdürülüyor. Bu kişisel ilgi, savunma duvarlarını zayıflatıyor ve güven ortamı yaratıyor. “Sadece size yardımcı olmak istiyoruz” gibi ifadelerle baskı normalleştiriliyor.

Ayrıca, “sabit getiri”, “lisanslı platform” ya da “varlık teminatlı fon” gibi yatırım terimleriyle meşruiyet izlenimi yaratılıyor. Karar verme süresi tanınmadan ani işlemler yapmaları isteniyor.

Emekliler Neden Hedef Alınıyor?

Emekliler genellikle birikim sahibidir ve bu birikimlerini koruma ya da artırma yolları ararlar. Ancak dijital okuryazarlıkları düşük olabilir ve yüz yüze sunulan fırsatların doğruluğunu değerlendirme becerileri sınırlı kalabilir.

Yaşlı bireyler, istatistiksel olarak daha güvenli davranırlar ve dolandırıldıklarında utandıkları için bunu bildirmezler. Dolandırıcılar bu psikolojik zaafları çok iyi kullanır, çünkü birçok mağdur ya sessiz kalır ya da yaşananlar “kötü yatırım” olarak geçiştirilir.

Pandemi süreci, yaşlı bireyleri daha yalnız ve maddi olarak daha güvensiz hale getirdi. Bu durum, “garantili getiri” vaadiyle gelen dolandırıcılara zemin hazırladı. Bankalara duyulan güvenin sarsılması da bu tür seminerlere ilgiyi artırdı.

Birleşik Krallık ve Avrupa’dan Gerçek Vakalar

2023 sonlarında Manchester’da, emekli işçilere yönelik sahte seminerler düzenleyen bir ağ polis tarafından ortaya çıkarıldı. Almanya, Polonya ve İspanya gibi ülkelerde benzer şemalar ortaya çıktı: seminer, güven oluşturma, baskılı satış ve ortadan kaybolma.

Ünlü dolandırıcılardan biri, “yeşil enerji şirketlerine yatırım” vaadiyle üç şehirde 200’den fazla emekliyi toplamda yaklaşık 3.7 milyon sterlin dolandırdı. Şirketin yurt dışı bağlantılı olması nedeniyle dava süreci gecikti.

Yetkililer, bu tür dolandırıcılıkların giderek daha profesyonel hale geldiğini ve sahte belgelerde yapay zekâ desteği kullanıldığını bildiriyor. Bazı sahte şirketler, gerçek finans kurumlarının kimliklerini taklit ediyor.

Böyle Bir Dolandırıcılığı Tanıma ve Önleme Yolları

En etkili önlem farkındalıktır. Toplum merkezleri, dernekler ve yerel yönetimler yaşlı bireyleri bu tür tehditler hakkında düzenli olarak bilgilendirmelidir. Özellikle “sınırlı süreli fırsatlar”, “garantili kâr” ya da “doğrulanamayan şirketler” gibi işaretler tanıtılmalıdır.

Gerçek finans danışmanları asla hızlı karar vermenizi istemez, hatta üçüncü taraf görüşü almanızı teşvik eder. FCA (Birleşik Krallık Finansal Davranış Otoritesi) gibi kurumlar aracılığıyla doğrulanamayan yatırımlardan uzak durulmalıdır. Emekliler, karar vermeden önce yakınları ya da güvenilir bir danışmanla konuşmalıdır.

Hukuki otoriteler, sınır ötesi iş birliğini güçlendirmeli ve mağdurlar için daha hızlı müdahale mekanizmaları geliştirmelidir. Ayrıca, kamuoyu bilinçlendirme kampanyalarına ve mağdurlar için destek hatlarına daha fazla kaynak ayrılmalıdır.

Mağdurlar ve Aileleri İçin Pratik Kaynaklar

Eğer bir kişi, katıldığı seminerin sahte olduğunu düşünüyorsa, derhal ülkesindeki mali düzenleyiciye ya da polis dolandırıcılık birimine başvurmalıdır. Birleşik Krallık’ta Action Fraud (0300 123 2040) ücretsiz destek sağlar.

Aile bireyleri, yaşlı yakınlarında ani davranış değişiklikleri ya da finansal gizlilik gibi belirtileri takip etmelidir. Dolandırıcılık şüphesi varsa belgeler toplanmalı, ödeme durdurulmalı ve duygusal destek sağlanmalıdır. Mağdurların çoğu utandığı için susmayı tercih eder.

Toplum temelli eğitim çalışmaları büyük önem taşır. Sosyal medya, yerel gazeteler, dini kurumlar veya dernekler aracılığıyla bilgi yayılması, dolandırıcılıklara karşı koruyucu bir ağ oluşturur. Dikkat, iletişim ve empati bu mücadeledeki en güçlü araçlardır.